این نوشتار به مسئلهی وسوسهی شیطان و تردید در عدالت الهی میپردازد و پاسخ استاد دین به سؤالی دربارهی تفاوتهای اقتصادی و ثروت میان انسانها را ارائه میدهد. استاد تأکید میکند که غنا و فقر مادی معیار عدالت یا ارزش انسان نیست، بلکه آزمون و ابتلای الهی در زندگی با هدف پرورش صبر، شکر، اخلاق و فضایل انسانی است. تفاوتها و تفاضلها در زندگی حکمتی الهی دارد که عقل انسان بهطور کامل قادر به درک آن نیست و بهترین واکنش، توکل به خدا، استغفار، تجدید ایمان و بازگشت به عبادت است.
متن بر این مفهوم بنیادین تمرکز دارد که امید مؤمن به پاداش الهی، بزرگترین منبع آرامش در مواجهه با سختیها و بلاها است. این پاداش شامل کفاره گناهان و افزایش حسنات میشود و باعث میشود مؤمن در تمام حالات زندگی (چه در نعمت با شکر و چه در بلا با صبر) خیر ببیند (اشاره به حدیث "عَجَبًا لأَمْرِ المُؤمِنِ"). سرشت زندگی دنیا با رنج آمیخته است، اما این بلاها برای صاحبان رسالت شدیدتر و هدفمندتر است (آزمونی متناسب با استحکام ایمان). در مقابل، افراد بیدین یا سستایمان به دلیل فقدان امید به حکمت و آخرت، در برابر مصائب دچار یأس شدید، اضطراب و فروپاشی روانی میشوند، که این حالت، معنای زندگی را از آنها سلب کرده و آنان را به مردههایی در میان زندگان تبدیل میکند.
ایمان حقیقی فراتر از حفظ دانستهها و ظواهر دینی است و نوری است که عقل، قلب و ارادهی انسان را هدایت میکند. ایمان نیرویی هدایتگر، محرک، بازدارنده و آرامشبخش است که مؤمن را به نیکیها سوق میدهد، از شرور بازمیدارد، امنیت روانی و اطمینان قلبی میبخشد و او را در سختترین شرایط ثابت و پایدار نگه میدارد. ایمان واقعی، تنها با عمل صالح و پیوند با خدا کامل میشود و سرچشمهی سعادت فرد و جامعه است، در حالی که فقدان آن، خلأی بزرگ در زندگی مسلمانان ایجاد میکند.
تقریباً میتوان گفت: آنهایی که در دوران ما در بارهی اسلام، پیام این دین و تمدن آن به نگارش میپردازند، به دو گروه مخالف تقسیم میشوند: گروهی جنبۀ انعطافپذیری و «تجدد» را در قوانین و آموزههای اسلام به گونهای برجسته نشان میدهند که گویی این دین خمیری است کاملاً نرم و شکلپذیر که بدون هیچگونه محدودیتی، به هر اندازه و فرمی که مردم بخواهند، درمیآید.
شفافبودن و روشنی، چه در اصول بنیادین، چه در منابع، چه در آرمانها و اهداف و چه در راهکارها و ابزارها، یکی از ویژگیهای کلی دین اسلام میباشد. اکنون میکوشیم که مطلب فوق را با این توضیحات مختصر تا حدودی باز و روشن نماییم.
و اینک یکی دیگر از ویژگیهای کلی اسلام که عبارت است از: «واقعنگری، منظورمان از واقعنگری چیست؟» برداشت ما از واقعنگری، نه آن برداشتی است که برخی از نظریهپردازان مادیگرا و قانونگذاران غربی از واقعنگری دارند و مطابق آن قرائت، تمامی چیزهای غیر حسی و متافیزیکی را انکار میکنند، و واقعیت را فقط چیزهای حسی و مادی چهارچوبپذیر قلمداد میکنند، و غیر از این موارد – چیزهایی که وحی، عقل یا فطرت آنها را اثبات میکند – چیزی واقعی و موجود به شمار نمیآورند.
و اینک ویژگی دیگری از برجستهترین ویژگیهای اسلام، یعنی «میانهروی» که از آن به «توازن» هم تعبیر میشود. منظور از این ویژگی: میانهبودن یا تعادل میان دو طرف متقابل یا متضاد میباشد، به گونهای که چنین نباشد که نقض مثبت و تأثیرگذاری تنها در یکی از طرفین خلاصه شود، و در مقابل طرف دیگر خنثی و عاطل بماند، و نیز چنین نباشد که یکی از طرفین بیش از حق طبیعی خود، دریافت کند و به حریم طرف مقابل تجاوز نماید.
«فراگیر بودن» به معنای اعم کلمه و با تمامی معانی و ابعاد و جوانبی که این واژه در بر میگیرد، یکی از آن ویژگیهایی است که دین اسلام را در میان همة ادیان، فلسفهها و اندیشههایی که مردم در توشهی تجربه دارند، متمایز میکند
نخستین ویژگی از ویژگیهای کلی اسلام عبارت است از: ربانیت. ربانیت – چنانکه صاحبنظران زبان عربی میگویند – مصدری است صناعی، منسوب به «رب» که به صورت غیر قیاسی الف و نون بر آن افزوده شده است، و معنایش: نسبت یافتن و انتساب به رب یعنی الله میباشد و هنگامی به انسان «ربانی» گفته میشود که پیوندی ناگسستنی با «الله» داشته باشد، از دین و کتاب او آگاه باشد، و آن را به دیگران بیاموزد و معلم دین و کتاب خدا باشد. در قرآنکریم در این باره چنین آمده است:
از دیگر ویژگیهای کلی اسلام پس از ربانیبودن، میتوان از «انسانیبودن» آن نام برد. انسانگرایی آشکار، اصیل و بنیادین اسلام در عبادتها، قوانین و رهنمودها و هدفگیریهای این نظام نمایانگر این است که اسلام دین و زیستروش انسان میباشد.
کپی رایت © 1401 پیام اصلاح . تمام حقوق وب سایت محفوظ است . طراحی و توسعه توسط شرکت برنامه نویسی روپَل